Tüm dünyada ve ülkemizde 2 Nisan “Dünya Otizm Farkındalık Günü” kapsamında çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. 2 Nisan’da başlayan ve nisan ayı boyunca devam eden etkinliklerde otizmin bilinirliğinin artırılarak, erken teşhis ve tedavinin yaygınlaştırılması hedeflenmiştir.

Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan çocuklarda rastlanan gelişimsel gerilik ve en yaygın nörolojik bozukluktur. Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi (Centers for Disease Control Prevention)’nin verilerine göre 2006 yılında her 150 çocuktan 1’inde otizm görülürken, 2014 yılında verilen son bilgiye göre, her 68 çocuktan 1’inde otizm görülmektedir.

Otizm ile ilgili sorunların çeşitleri ve dereceleri, çocuktan çocuğa büyük farklılıklar gösterir. Bazı özellikler çok hafif, bazı özellikler çok ağır gözlenebilir. Otizmli çocukların bir kısmında normal zeka düzeyi görülürken; bir çoğunda değişik derecelerde öğrenme güçlüğüne ve çeşitli düzeylerde zeka geriliğine de rastlanabilir. Otizmli çocukların %10 ‘unda otizmin yanı sıra çok güçlü bellek, müzik yeteneği vb. üstün yetenekler görülür. Çocuklar 24 aylık olmadan önce otizm tanısı koymak çok zor olsa da 12-18 aylar arasında ilk işaretler ortaya çıkabilir. Otizm için en önemli belirti çocukların babıldama, sözcük kullanma becerileri ve sosyal oyunlarda gözlenen gerilemedir. Bu nedenle anne-babalar çocuklarda ki ilk otizm belirtilerini fark edecek temel kişilerdir.

Otizm, ilaçla tedavisi mümkün değildir; ancak otizm belirtileri erken ve yoğun eğitim desteğiyle ortadan kaldırılıp davranışlar değiştirilebilir. Eğer çocuğunuz başkalarıyla göz teması kurmuyorsa, ismini söylediğinizde bakmıyorsa, söyleneni işitmiyor gibi davranıyorsa, parmağıyla istediği şeyi göstermiyorsa, oyuncaklarla oynamayı bilmiyorsa, akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa, bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz ortamlarda söylüyorsa, konuşmada akranlarının gerisinde kalmışsa, sallanmak ve çırpınmak gibi garip hareketleri varsa, gözleri bir şeye takılıp kalıyorsa, bazı eşyaları döndürmek, sıraya dizmek gibi sıra dışı hareketler yapıyorsa, günlük yaşamındaki düzen değişikliklerine aşırı tepki veriyorsa, otizm açısından değerlendirme yapmak gerekir. Otizmi diğer engel gruplarından ayrın en önemli özellik, erken eğitim alan otizmli çocukların yaklaşık yarısının otistik özelliklerden büyük ölçüde kurtularak yaşamlarını diğer çocuklar gibi bağımsız olarak sürdürebilmeleridir.

Özellikle Çocukluk çağında sağlığın korunması için gebelik öncesi döneminden itibaren ilgili uzman hekimler ve Aile hekimleri ile sıkı bir işbirliği içerisinde olunmalı ve oluşabilecek riskler hakkında gerekli genetik danışmanlık alınmalıdır.

Geleceğimizin en önemli parçası olan çocuklarımızın temel ihtiyaçları olan eğitim ve sağlık hizmetlerinden en uygun şekilde faydalanmasını diler ve saygılar sunarım.

Dr. H.Mustafa KUTLU

Halk Sağlığı Müdürü