Akşamları Tut yollarında gruplar halinde kadınlar görürsünüz. Akşam 7 gibi gördükleriniz ev oturmasına, ziyarete gidenlerdir, akşam 10 gibi gördükleriniz ise artık eve dönenlerdir. Tut’da kadınlar için akrabaya, eşe dosta, komşuya oturmaya gitmek için neden çok olur. Tutlular iyi zamanda da kötü zamanda da bir arada olmayı, dayanışmayı, desteği seven bir toplum. Özellikle de kadınlar bu geleneği daha fazla önemsiyor ve uyguluyor. Erkekleri sadece taziye ziyaretinde görürsünüz amakadınlar, yukarıda saydığımız her sebeple ve belki daha fazlası için ziyarete gitmek isterler ve uygularlar da.

Kahve içmeye gitmenin dışında bu gitmelerin hemen hemen hepsinde hediye götürülür; para, yazma, tekstil, mutfak eşyaları vs. Hiçbir şey olmasa bile bir şişe kola, bir paket çay, şeker ya da bir kutu bisküvi… Çünkü ziyarette amaç destek olmak, hem maddi hem de manevi. Karşı tarafa yanında olduğunu, bir arada olduklarını ve yalnız olmadığını anlatmak. İyi ve kötü günde bir arada olma geleneği toplumsal dayanışmayı sağladığı gibi toplumsal birleştirici yanıyla barış ve huzuru da sağlıyor.

Her ne kadar toplumsal dayanışma temelli bir gelenek olsa da bazen bazı şeylerin ayarı kaçmıyor da değil. Çünkü yoğun bağ bahçe işlerinin olduğu yaz aylarında işten güçten fırsat bulamasalar da özellikle kış aylarında, ev işlerinden başka uğraşları olmayan kadınlar için ziyarete gitmek, en iyi vakit geçirme aracı oluyor. Amacından çıkıp bir bahaneye dönüştüğü zaman destek olmayı amaçlayan bu gelenek bir kösteğe dönüşebiliyor. Örneğin gidilen bir hasta ziyareti ise, hasta ve refakatçisi (evdeki diğerleri) günlerce misafir ağırlamak zorunda kalabiliyor. Sonu gelmeyen misafirlerden dolayı hasta gerektiği gibi dinlenemediği gibi hasta sahibi de misafir ağırlamaktan ayrıca yoruluyor.

Tut’da misafir ağırlamak tek başına basit bir iş değil, gelenlere ikramda bulunulmalı, koşullar ne olursa olsun gönüllerini hoş tutmalı. Bunun için birkaç çeşit pasta börek yapmalı, çerez, çay, kahve meyveikram etmeli. Ziyaretler gündüz yapılıyorsa köfteler, sarmalar dolmalar yapılıyor, çekirdekler, çerezler yeniyor. Tutlu kadınlar bu ev ziyaretlerinde üç beyazın (un, şeker, yağ) hepsini ve çeşit çeşit leziz yemekleri neredeyse her gün bolca yiyor. Eskiden nenelerimiz, analarımız, teyzelerimiz, halalarımız incecik, dinç sağlıklı kadınlardı. Fakat şimdi neredeyse kadınların hepsinde kilo fazlalığı var ve çok fazla sağlık sorunları.

Bu geleneğimizin yol açtığı bir başka olumsuz sonuç ise kadın ve erkek arasındaki mesafeyi çok daha fazla açıyor olması. Çünkü ziyaretler sadece kadınlar arasında yapılıyor ve erkekler kadınlarla birlikte oturmuyorlar. Neredeyse tüm bir kışı kadınlar evlerde erkekler ise kahvehanede geçiriyorlar. Oysa bu ziyaretler ailecek yapılıyor olsa paylaşımların niteliği de farklılaşacak. Aile bağları belki daha güçlü olacak. Erkekle kadının muhabbeti ayrışmayacak.

Arzu Kaymak