NASIL NAHİYE OLDUK?

Zaten nahiye olan Tut’a nasıl Belediye teşkilatı kuruldu! kuruluşundan bu yana Nahiye merkezi olduğunu hafızamız da saklı tutarak, (Başka yazı konusu) O zaman ki idari yapı, Nahiye olsa da belediye teşkilatları bulunmamakta idi.

 

Daha doğrusu nasıl belediyelik olduk ? doğru soru bu olmalı idi.

İktidardaki Adnan Menderes’in Demokrat Parti’si (DP) tam 508 sandalye ile olağanüstü bir zafer kazanmıştı. CHP ise Meclis’e topu topu 31milletvekili getirebilmişti. Üçüncü parti Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) ise sadece bir ilde, Kırşehir’de seçimi alarak 4 milletvekili kazanabilmişti. Ellili yıllar da demokrat parti döneminin başlamasıyla bazı yerler ihya edildiği gibi, bazı iller ve beldeler de bedbaht ilan edilip tüm hakları ellerinden alındı. İhya ve bedbaht ilan edilen illerin en somut örneği ise, Kırşehir ve (Malatya) Adıyaman’dır. Kırşehir’ in tamamen İl olma hakkı, Kırşehirli bir politikacı olan Osman Bölükbaşı’nın(Millet Partisi) tüm oyları kendi lehine süpürmesiyle, Demokrat Partinin gazabına uğramış, bir gecede Nevşehir ilçesine bağlanan İl, İlçe, il’e bağlı olan ilçeler de başka yerlere serpiştirilmişti.

Kırşehir’ in tüm haklarını yitirmelerinin acıklı hikayesine hiç girmeyeceğim ama Kırşehir’ in Tut’la ne alakası var diye bilirsiniz. Yazıyı bir huni gibi düşünüp, Kırşehir, Malatya, Adıyaman genelemesinden sonra Tut içerisinde lokalize edersek daha anlaşılır olacaktır. Bizi ilgilendiren, Malatya, Adıyaman, Tut üçgeninde ki gelişen olaylar. Bu olayları anlamak için Kırşehir’den başlamak gerekiyordu, zira olaylar bir birisi ile ilintili. Kırşehire yapılan haksızlığa ise en şittdetli karşı çıkanlar ise Osman Bölükbaşı ve İsmet İnönü idi. Tabiki sıra İsmet İnönü’ ye de gelecekti. O zaman Malatya örneğine geçe biliriz. 2 MAYIS 1954’te yapılan seçimin sonuçları muhalefette ki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) için bir felaketti.Türkiye genelinde 31 Millet vekili çıkartan CHP’nin 12 Millet Vekili, İsmet İnönü’ nün memleketi Malatya’dan seçilmişti. İnönü öyleyse cezalandırmalıydı, Malatya’ dan Adıyaman koparılmalı, hem İsmet İnönü hem de Malatya hak etiği cezayı almalıydı. Öyle de oldu. Çünkü CHP’nin mallarına haciz getiren, Halk evlerini, Köy enstitülerini kapatan DP için Malatyayı cezalandırmak çok kolay ve normaldi! Öylede yapıldı.

Demokrat Partililer ısrarla Coğrafi, İktisadi nedenlerden dolayı Adıyaman’nın İl durumuna getirilmesi gerekliliğini söyleseler de tartışmalar ayyuka çıkmış, Besni ise İllaki kendilerinin il yapılmalarını istiyor, eğer bu mümkün değilse Gaziantep’e bağlanmalarını dillendiriyorlardı. 14 Haziran 1954 seçimlerde CHP’ye oy veren Malatya ceza amacıyla bölünerek, Malatya’nın ilçesi durumunda ki Adıyaman 54 Bin nüfusu 6 Nahiyesi ile beraber 1 Aralık 1954 de kuruldu.

Malatya’nın İlçesi olan Besni, Bu idari taksimata göre bir zamanlar Adıyaman’nın da bağlı olduğu 60 Bin Nüfuslu 8 Nahiye ile Besni Livası da, İlçesi konumuna getirildi, Besni merkeze bağlı Tut’ da 16 köyü ile beraber (Balyan, Yalankoz, Bayıl, Terentil, Çiflik, Havutlu, Dandırmaz, Salah, Tut, Toycakbalyan,Gazigan, Köseli Meryemuşağı, Mezra,Muş, Hüs) Besni’nin Nahiyesi durumuna getirildi. İşte bu gelişmelerden sonra Tut’ un Belediyelik olma konusu gündeme geldi. Öyle ise Tut siyaseti ile ilgili bölüme geçe biliriz, ancak Tut’a başlamadan evvel Tut’ da nasıl Belediye teşkilatının kurulduğunu ve seçim sonuçlarını DP’nin nasıl eğip büktüğünü anlamak için bir Malatya örneğine değinmemiz gerekecek.

DEMOKRAT PARTİYİ NASIL KAPATTIM ;

DP.Üyesi Türkiye DP Gençlik Teşkilatı kurucusu.AV.Cemal Özbey ‘’1955 yılı Haziranında fakülteden mezun oldum.Malatya’da avukatlık stajına başladım.Bu sırada belediye seçimleri yapıldı.Bu seçimde Malatya’nın bir mahallesinin sandık kurulu başkanı idim.Seçimi müteakip sandık açıldı, tasnif yapıldı.CHP’nin oyları DP’nininden bir kaç misli fazla çıktı.Bunun üzerine sandık kurulunda bulunan bir DP’li üye CHP oy pusulalarının teksir oldugunu ileri sürdü.Oy pusulalarını tekrar tetkik ettim.Teksir olmadığına karar verdim.Bunun üzerine DP’li üye arkadaşım beni DP ileri gelenlerine şikayet etti.DP’liler, kendi oylarını muteber, CHP’nin oylarını teksir saydılar.Bu şekilde belediye seçimlerini kazandıklarını ilan ettiler.Bir avukatı da Belediye Başkanı seçtiler.Ben bu hareketi de tasvip etmedim.

Bunun üzerine DP’nin ileri gelenleriyle aram açıldı.Partiden ayrıldım.’’ Sanırım Tut’ un başına neler geleceğini anlamıştırsınız. Tarih: 4/2/1954 yılında Belediye teşkilatı kuruldu.Seçimler yapıldı, Seçim sonuçlarına göre Seçimi müteakip sandıklar açıldı, tasnif yapıldı.CHP’nin oyları DP’ninkinden bir kaç misli fazla çıktı. Son Muhtar GüzelAhmet (Ahmet Arslantaş) CHP den Belediye Reis’i seçili verdi! tutanaklar yazılıp sandıklar kapanıp, mühürlenip Yüksek Seçim Kuruluna Ankara’a gönderilmiş, Tut’da CHP üstünlüğünü çoktan ilan ettmiştir. Türk demokrasinin kara bir sayfasını oluşturan bir ilin iktidar partisine oy vermediği için ilçe yapıyorsa, İl yapılan Adıyaman’nın küçük bir Nahiyesi nasıl olur da Kırşehir de ki Osman Bölükbaşı’nın hatasını tekrar edebilirdi!

Yukarıda Malatya örneğinde okuduğumuz gibi, seçim sonuçunun CHP’nin lehine çıkması üzerine, DP Belediye Reis adayı BekirAhmet, (Ahmet Öncebe) soluğu Ankara da aldı. CHP oy pusulalarının teksir oldugunu ileri sürdü. DP’liler, kendi oylarını muteber, CHP’nin oylarını teksir saydılar. Bu şekilde belediye seçimlerini DP adayı Ahmet Öncebe’nin kazandıklarını ilan ettiler. İhtirazlar yersizdi, CHP’nin Belediye Reis’i Ahmet Arslantaş topu, topu altı ay başkanlık yapabildi.

Bunun üzerine Türkiye genelinde ki DP ve CHP’ lilerin arasında ki gerginlik en ücra kasabalar da dahi hat safada bir daha ki seçimlere ve 60 ihtilaline kadar sürdü. 1953 yılında CHP’nin tek parti iktidarı sırasında edindiği malları haczedildi, hazineye aktarıldı. Halk evleri kapatıldı. Köy enstitüleri Öğretmen okullarına dönüştürüldü İşte DP’yi 27 Mayıs 1960 ihtilaline götüren olayların başlangıcı olan Kırşehir olayı böyle evrimleşerek Tut ‘a yansıdı. Belediye teşkilatı kurularak, ihya deildi, Seçim sonuçlarının iptali ile de DP’nin gazabından kurtulamayan bedbaht kasabalar arasına girdi. Tabi bütün bu olaylar Ahmet Arslantaş’ın İlk Belediye Risi, ve CHP’nin ilk iktidar olma gerçeklerini değiştirmedi. CHP ileri gelenleri bir daha ki seçimlerde, genç öğretmen Mehmet Avşar’ı aday gösterip tekrar iktidarı oldular.

Zaman, zaman iktidar değişikleri yaşanarak günümüze kadar ulaştı. Tut ile ilgili ilçe olma görüşmeleri 3578 sayılı kanun çerçevesinde ilçe kurulması hakkın da ki Kanun Tasarısı ile TBMM’ de 17 Ocak 1990 günü başlayan 9 Mayıs 1990 günü sona ermiş, bu kanun Resmi Gazete’nin 20 Mayıs 1990 tarihli sayısında yayınlanarak Resmen, 1519 yılından bu yana 471 yıllık Nahiye olan Tut İlçe statüsüne girmiştir. Bu yazıyı hazırlarken aşağıdaki kaynaklardan faydalandım.

 

DEMOKRAT PARTİYİ NASIL KAPATTIM Av.Cemal Özbay Ankara/Emek Basım-Yayınevi 1961 ANKARA Adıyaman Tarihi ve Kültürü Üzerine/Hamdi Doğan/Köymen Yayımları Eylül 1912 BB-Cumhuriyet arşivi 4/2/1954 Sayı: 26615 Dosya: Fon Kodu: 30..11.1.0 Yer No: 243.4..1. Malatya ili Besni ilçesi Tut nahiyesi merkezinde belediye kurulmasi. “Turan Güneş’in Siyasal Kavgaları’’/ Akın Simav/ Agora kitaplığı/ (Kırşehir’in öyküsü 2 Eylül 2009/Tufan Türenç/Hürriyet)

Mahmut Arslantaş   12/03/2017 Bocholt